Search لێگەریان

Thursday, May 10, 2012

کیژان بهێتە گهۆرین: حکومەت یانژی مللەت؟



محەمەدعەلی یاسین تەها


سێشەمبا بوری کی ل هەولێرێ بوو؟ کی چوو لسەر ئاڤاهیێ پەرلەمانی؟ ئایا هەروەک هند دەزگەهێن ڕاگەهاندنێ ئەو بناڤ کرین هژمارەکا توندرەو و تێکدەران بوون؟ ئایا هەروەک ئالایێن وان بلند کرین خەلکێ سعودیا بوون؟ ئایا هەروەک هندەک ئالیێن سیاسی ددا زانین پارت و گرۆپێن کوردی تێدا دەست هەبوون؟ یانژی هژمارەکا خەلکی بوون کو ژ بەر ڤان هەمو فاکتەر، ئەگەر و پاڵدانێن جودا جودا ڤە رژانە سەر جادەیان و لژێر دروشمێن جودا دەربرین ژ خوە دکرن؟ و ژ هەمیان گرنگتر، بۆچی؟

ئەگەر ئەوێن لوێدەرێ کورد بن و دلێ وان ب پەرلەمانێ کوردی ڤە نەبیت یێ کو دەستکەفتیێ وانە ژ ئەنجامێ سەدەیەکا قوربانیدانێ، من چیێ دی نینە بێژم. ئەگەر موسلمان بن و هەروەک چەوا بەرگری ژێ دهاتە کرن کو ئەو ئالایێ لسەر ملێن وان نە ئالایێ سعودیێ یە (ژبەر کو شیر تێدا نینە) و ئەو ئالایێ ئیسلامێ یە، ئەز دپرسم ئەو چ جۆرە ئیسلامە کو توندیێ د هەلبژێریت و رێکێ نادەتە سەرەدەرییا ئارام بۆ رووبەرووبوونا هەر بوویەرەکێ؟ ئەگەر ژی پارت و حزبێن کوردی پشکدار بن د بوویەرێن ڤی میناکیدا، قەت نەشێم تێبگەهم کو دێ تا کەنگی لهەڤنەهاتن و هەڤرکی و ئێکدوو قەبولنەکرن یا بەردەوام بیت دناڤبەرا پارتیێن کوردیدا.

ئەڤ بابەتە دڤێت ژ دوو ئالییانڤە بهێتە تەماشەکرن: حکومەت و مللەت.

حکومەت ئێکەمجار بەریا هەر تشتەکی بەرپرسیارە بەرامبەر یاسادانان و حوکمێ یاسایێ، هەردیسان ژ ئالیێ جێبەجێکرنا یاسایێ ڤە دڤێت دەستهەلاتا یاسایێ زاڵبوونەکا بێلایەنانە لسەر هەموو ئالیێن دی هەبیت بۆ وێ یەکێ برەنگەکێ کارا و دوور ژ هەر پابەندی، کارتێکرن یان باندۆرێن جوداڤە کاردانەڤە هەبیت. ب دەربرینەکا دی، ئانکو دڤێت خەلک هەست ب سەروەری و بێلایەنیا یاسایێ بکەت و حوکمێ یاسایێ بشێت وێ باوەریێ بۆ جڤاکی چێکەت کو هەرکەس یەکسانە بەرامبەر یاسایێ. ژ بۆ جێبەرجێکرنا ڤێ، حکومەتێن خوەدی سەروەری هەول ددەن زێدەباری راستڤەکرن و گونجاندنا یاسایان هەروەسا بیروکراسیەکا موکم بکار بینن بۆ جێبەجێکرنێ. بەروڤاژی ڤێ، حکومەت توشی لاوازیێ دبیت و سەروەریا وێ دکەڤیتە ژێر پرسیارێ. بڤێ یەکێ دەملدەت جڤاک هەست ب نەدادیێ دکەت و کاردانەڤە د گەلەک چوارچووڤاندا رووددەن. د دەلیڤێن ڤی میناکیدا فشار ژ تەڤ ئالییانڤە ژ ناڤا جڤاکی دکەڤنە سەر حکومەتێ و زوو ب زوو سیستەمێ رێڤەبرنی ژ بال مللەتیڤە توشی ئازارێ دبیت. ئەڤە ژی چ ژ ئالیێ پالدانێن سیستەماتیک و رێکخستیڤە بیت کو ژ ناڤا جڤاکێ مەدەنی سەرهلبدەن، یانژی برەنگێن جودایێن دەربڕینان، و هند جاران دەستێن دەرەکی ژی دهێنە د ناڤا سیناریویێ دا و ئەڤ چەندە حکومەتێ توشی فشارێ دکەت. ئانکو ب کورتی، لاوازیا بجهکرنا یاسایێ یەکسانە دگەل پەیدابوونا ئالۆزیێن ناڤخویی. ل ڤان جۆرە دەلیڤەیاندا حکومەت دڤێت گهۆرینان بکەت ئانکو بهێتە گهۆرین.

مللەت ئانکو خەلک د هەمان دەمدا دڤێت ئەو ئاگەهی هەبیت کو حکومەت ژی پشکەکە ژ وان بخوە و ئەڤە ب تایبەتی دوان سیستەماندا کو - خوە ئەگەر دێموکراسیێن تەمام ژی نەبن - خەلک ب خوە نوونەرێن خوە د هەلبژێرن. و بێدڤیە خەلکی رەنگڤەدانێن رێکخستی و دوور ژ بیر و بۆچوونێن فاناتیکی و توندرەو ژ بۆ سەرەدەریکرنا پرسێن جۆدا دا هەبیت. ئەڤە ب تایبەتی دوان دەمێن کو خەلک هەست ب نە یەکسانی و پێشێلبوونا مافێن خوە دکەن کو پێدڤیە دڤان دەلیڤەیاندا ب ئاگەهانە و دوور ژ زیانگەهاندنی بۆ دەستکەفتێن نەتەوەیی رەفتارێ بکەن. بەروڤاژی ڤێ چەندێ دڤێت مللەت بهێتە گهۆرین.

ژ ئەنجامێ هەڤبەرکرنێن لسەری هاتین و ب بەرچاڤوەرگرتنا کەشێ زاڵ ل کوردستانێ لڤان داویان وەک نموونە، بۆ مە دیار دبیت کو لسەر ئاستێ هەردووان مە پێدڤی ب گهۆرینان هەیە: حکومەت و هەروەسا مللەت.

2 comments:

  1. Heshta ziye hikometa Kurdistane Dimokrasiyete bi kar binit. ek, conki xelik her nizanin Dimokrasi ciye. Du, conki di nav Kurdistan bixo ew Parten dewruber hemi Gorgin.

    Mixabin, mixabin,mixabin....

    ReplyDelete
  2. Xandineveka bashe liser cada Kurdi. Ez 100% ligel cenabe te me.
    Ez hivi dikem ke deshelata siasi ia Kurdi beshit Hizb u hikumeta jek cuda biken. bey hebuna serweia Yasaie u hikumeteka bhiz, heredem kesan u laienen siasidi di derfeta bikar inen jibu tikdana kawdanan jibu berjewendien xu ien taibet.Digel rezgirtne.

    ReplyDelete